Duurzaam tandenpoetsen. Dit vindt de tandarts ervan!

We willen allemaal ons best doen voor een duurzamer huishouden, toch? In ons huis hebben we behoorlijk wat aanpassingen gedaan, waardoor we energie en afval besparen. Maar aan duurzaam tandenpoetsen doe ik niet. Tenminste, ik gebruik geen denttabs of zelfgemaakte zero waste tandpasta. Na een goed gesprek met tandarts Kim weet ik het zeker: voor mij is de minder eco keuze de meest duurzame keuze.

Wat is duurzaam tandenpoetsen?

Met duurzaam tandenpoetsen bedoel ik zero waste tandenpoetsen en poetsen met uitsluitend natuurlijke ingrediënten. Er komen steeds meer tandpasta’s op de markt die niet in plastic verpakkingen zitten of die zo min mogelijk afval achterlaten. Hierbij kun je denken aan zogenaamde denttabs, speciale ecologische tandpasta in poedervorm en zelfs recepten voor je eigen DIY tandpasta.

Ook worden elektrische tandenborstels weer vervangen door ouderwetse handtandenborstels, omdat deze worden gemaakt van (deels) biologisch afbreekbare materialen zoals bamboe en maiszetmeel.

Tandenpoetsen met natuurlijke ingrediënten en materialen. Dat klinkt toch juist hartstikke goed? Maar helaas zitten er (zoals altijd) twee kanten aan een verhaal…

Milieuvriendelijk poetsen niet goed?

Begrijp me niet verkeerd, ik ben helemaal voor een zero waste badkamer. Maar sommige alternatieven lijken mij niet de beste optie. Ik ben heel zuinig op mijn gebit. Helemaal nadat ik 10 jaar geleden een beugel en kaakoperatie heb gehad en daarmee echt een mooi gebit heb gekregen. Ik doe er alles aan om dat zo te houden. En dat lukt wat mij betreft niet met zero waste tandenpoetsen.

Over duurzame tandpasta

Bij duurzaam tandenpoetsen wordt vaak gedacht aan milieuvriendelijke tandpasta’s. Laten we daarom beginnen met even in te zoomen op de ingrediënten van een aantal populaire duurzame tandpasta’s die worden verkocht:

De tanden van de kleintjes was ik enthousiast aan het poetsen met de kindertandpasta van Jack ’n Jill. Onder andere verkrijgbaar bij Holland ’n Barret en Ekoplaza, dus dan zal het wel goed zijn, toch? Tot ik de tube aan Kim liet zien. Het fijne aan deze tandpasta vind ik dat het gemaakt is van uitsluitend natuurlijke ingrediënten. Het is dus geen probleem als de kleintjes de tandpasta doorslikken (wat ze regelmatig doen). Maar 1 van de ingrediënten is citroenzuur (Citric Acid). Een zuur dat je tandglazuur juist aantast, waardoor bacteriën sneller de kans krijgen om toe te slaan. Geen fijn ingrediënt voor een tandpasta en zeker niet voor een kindertandpasta.

De whitening tandpasta van Ben & Anna lijkt ook een milieuvriendelijke optie. Verkrijgbaar bij onder andere Etos in een aantrekkelijke verpakking, namelijk een glazen potje met mooi vormgegeven etiket. Geen plastic dus! Ook deze fabrikant promoot de tandpasta als duurzame tandpasta die ontwikkeld is door milieuexperts. Het bevat geen parabenen, microplastic en andere controversiële ingrediënten. Maar wat Kim wel opmerkt is de zoeten en zouten in deze tandpasta en de afwezigheid van fluoride (daarover later meer). Een combinatie die volgens Kim juist zorgt voor slijtage en gaatjes. Zij vindt dit daarom geen aanrader.

Ook populair onder eco warriors zijn de denttabs. Kleine witte tabletjes in een blikje die je voor het tanden poetsen moet stukbijten. Zodra het een beetje gaat schuimen kun je het gebruiken als tandpasta. Kim werpt 1 blik op de ingrediëntenlijst en schrikt meteen van 1 ingrediënt: Euganol. In de tandheelkundigepraktijk werd dit vroeger gebruikt, maar het is enorm giftig. Bij nader onderzoek blijkt dat hier een kruidnagelextract wordt bedoeld. Niet giftig gelukkig! Maar ook in deze tabletten is weer citroenzuur te vinden, waardoor ze volgens Kim toch niet zo geschikt zijn. Er zijn wel tandpastatabletten te vinden zonder citroenzuur, maar ik heb er nog geen gevonden met fluoride. Wat volgens menig tandarts toch echt aangeraden wordt.

Update 2021: Inmiddels krijg ik veel positieve berichten binnen over de denttabels van Smyle die wel fluoride bevatten. 

DIY tandpasta

Dan heb je nog de DIY tandpasta’s. Op Pinterest zijn genoeg recepten voor zelfgemaakte tandpasta te vinden. Maar een eigen tandpasta maken die echt goed werkt is lastig, volgens Kim. Een goede tandpasta moet volgens tandartsen fluoride bevatten en dat is moeilijk te verwerken in een eigen mengseltje.

Kim had laatst een patiënt in de praktijk die zelf tandpasta had gemaakt van baking soda en honing. Baking soda is heel geschikt om koekjes mee te bakken. Een nachtje baking soda in de toiletpot laten weken doet wonderen tegen steengruis en je krijgt vetaanslag op de filters van je afzuigkap er ook heel goed mee weg. Maar je tanden poetsen met baking soda is niet aan te raden. Het is daarvoor veel te grof en zorgt juist voor slijtage van je tandglazuur. Zeker in combinatie met honing, wat in feite gewoon suiker is.

Over duurzame tandenborstels

En hoe zit het dan met de bamboe tandenborstels? Kim raadt in haar praktijk altijd elektrisch tanden poetsen aan. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat je door te poetsen met een elektrische tandenborstel gewoon veel beter en efficiënter poetst. Je tanden worden schoner en je krijgt zo minder snel gaatjes en tandvleesproblemen.

Kim zegt hierover;

“Als je eens wist hoeveel plastic er in de praktijk doorheen gaat tijdens het behandelen van een gaatje of tandvleesbehandeling! Alleen al om die reden zou ik kiezen voor een elektrische tandenborstel.”

Nu zegt Kim er wel meteen bij dat ook tandartsen graag duurzamere producten in de praktijk zouden willen. Zelf gaat ze weleens het gesprek aan met leveranciers, maar tot nu toe zonder succes.

Er zijn ionische tandenborstels op de markt die niet op batterijen of elektriciteit werken. Helaas hebben deze eco-elektrische tandenborstels geen roterende borstelkop, waardoor het nog niet de gewenste werking heeft. Deze opzetborstels van bioplastic zijn wel een milieuvriendelijkere keuze.

Goed nieuws: Er wordt hard gewerkt aan een elektrische tandenborstel van bamboe die werkt op kinetische energie. Deze duurzame elektrische tandenborstel krijgt wel een roterende borstel, dus dat lijkt de oplossing. Helaas is deze tandenborstel nog niet op de markt, maar dat lijkt slechts een kwestie van tijd.

En tot slot, wat kan Kim ons adviseren als het gaat om duurzaam flossen? Ze raadt ons houten tandenstokers aan. Dit soort tandenstokers komen goed uit de test. Deze tandenstokers van bamboe zijn biologisch afbreekbaar en worden aangeraden door tandartsen.

Waarom fluoride?

Over fluoride gaan behoorlijk wat verhalen de ronde. Voor veel mensen is fluoride daarom een no go geworden, maar Kim benadrukt dat juist dit ingrediënt heel belangrijk is voor een goede tandpasta.

Fluoride is een spoorelement dat wordt toegevoegd aan onder andere tandpasta om tandbederf te voorkomen. Het komt van nature voor in bijvoorbeeld zeewater en grondwater, maar het komt ook voor in theeblaadjes.

Wat wordt er zoal gezegd over fluoride? Als je Google raadpleegt vliegen de meningen je om de oren. Zo lees je veel dat fluoride geen kwaad kan, maar melden tegenstanders dat deze bronnen andere belangen hebben en dus niet de waarheid spreken. Lastig! Twijfel je? Vraag dan even jouw eigen tandarts om advies.

Volgens veel mensen is fluoride kankerverwekkend, maar onderzoek toont aan dat dit niet waar is. Ook zijn er heuse complottheorieën die beweren dat fluoride aan ons drinkwater en mondhygiëne-producten wordt toegevoegd door de overheid, zodat we volgzamer worden en meer luisteren naar wat de overheid zegt. Best heftig toch?

Nog een veelgehoorde bewering is dat fluoride niet natuurlijk is, maar dat is niet waar. Fluoride komt in heel veel etenswaren voor, zij het in kleine hoeveelheden. Zelfs in ons brood.

Eén bewering is wel waar: Fluoride kan giftig zijn. Maar let op: Alleen bij excessief gebruik! Volgens Kim kun je gemakkelijk 2, 3, 4 of zelfs 5 keer per dag je tanden poetsen met een fluoride-houdende tandpasta. Zelf maakt ze graag de vergelijking met brood;

“Als je 10 broden achter elkaar eet is dat giftiger dan wanneer je een tube tandpasta met fluoride naar binnen werkt. Na 10 broden lig je in het ziekenhuis. Van de fluoride in een tube kindertandpasta heb je even buikpijn en diarree.”

Belangrijk is wel dat je de tandpasta dus zo veel mogelijk uitspuugt. Leer kleine kinderen daarom ook al zo vroeg mogelijk tussendoor de tandpasta uit te spugen.

Kim raadt ons vooral aan om met een nieuw product voor mondhygiëne eerst eens langs je tandarts te gaan. Daar kunnen ze je deskundig adviseren. En bedenk je dat je gebit je hele leven mee moet. Deze aarde ook, dat snap ik wel. Maar die is er niet bij geholpen als we straks allemaal met een slecht gebit rondlopen #justsaying

Wat gebruik ik?

Ik heb een elektrische tandenborstel met plastic opzetborstels. Ik heb weleens gehoord over biologisch afbreekbare opzetborstels en opzetstukken van bamboe. Maar ten eerste kan ik alleen een Amerikaanse fabrikant vinden en om nou een stel tandenborstels over te laten komen uit de VS lijkt me niet de meest duurzame optie. Ten tweede vraag ik me af in hoeverre de biologisch afbreekbare opzetstukken echt milieuvriendelijker zijn. Dus als iemand de gouden tip heeft, deel het alsjeblieft!

Mijn tanden poets ik met Parodontax. Simpelweg omdat ik geen enkele andere tandpasta kan verdragen. En er zitten geen microbeads in deze pasta, wat in veel andere reguliere tandpasta’s wel het geval is. Voor logeerpartijen heb ik een bamboe tandenborstel van het merk Humble Brush. Bij iedere verkochte tandenborstel gaat een deel van de opbrengst naar tandheelkundige zorg in ontwikkelingslanden.

De kinderen poetsen nog wel met een handtandenborstel. Ook van Humble Brush. Inmiddels zijn we geswitcht van Jack ’n Jill tandpasta naar gewone kindertandpasta van Prodent omdat we die hebben gekregen, maar we gaan nog op zoek naar een duurzamer alternatief dat we meer geschikt vinden.

We kunnen dus nog wel wat groene stappen maken op dit gebied, maar het is even zoeken naar wat het beste is voor het milieu en onze dierbare gebitten.

Na het schrijven van dit artikel heb ik het ter inzage ook even naar mijn eigen tandartspraktijk gestuurd. Daar kreeg ik de volgende reactie:

Wat vind jij van de duurzaam tandenpoetsen-hype? Waar maak jij je zorgen over? Of ben je er helemaal niet mee bezig?

Ik ben trouwens ook benieuwd of er experts meelezen en hier nog iets aan toe te voegen hebben of juist een heel andere mening hebben over duurzame mondverzorging. Laten jullie ook iets van je horen?